Autisme en levenskeuze’s
Autisme en levenskeuzes, niet een makkelijk thema. Bepaalde levens keuzes kunnen sterke gevoelens en emoties oproepen van uit jezelf, maar ook vanuit de omgeving of bij naasten. Vanuit je autisme zijn er ook andere afwegingen te maken. De onderwerpen waar ik het in dit stuk van mijn website over zal hebben, zijn er enkele prominenten waarvan ik denk dat het vanuit autisme nog wel eens lastig kan zijn, en waar je mee geconfronteerd kunt worden. In de toekomst zal ik ongetwijfeld op andere onderwerpen via de blog op deze website terugkomen of dieper ingaan op de onderwerpen die ik hier onder heb staan.
Autisme en de kinderwens.
Dit is vaak een onderwerp, dat zowel bij de aspirant-ouder(s) met autisme als bij de directe naaste en ook de omgeving, vaak gevoelig ligt en de nodige emoties kan oproepen. Aan de andere kant is er geen eenduidige conclusie te trekken rondom ouderschap en autisme. Angst en onzekerheid is dan een grote factor bij beide kampen.
Op zich vind ik dit zeer begrijpelijk omdat het niet simpelweg om de kinderwens van de aanstaande ouder gaat. Maar ook de belangen van het ongeboren kind tellen mee. Maar ook vanuit autisme begrijp ik de emotie zeer goed. Vaak vraagt de maatschappij, wanneer je een beperking hebt, vaak al tekst en uitleg, of heeft men al vooringenomen conclusies over jouw kunnen. En lijkt het wanneer men zonder diagnose of zogeheten labels is, dit een privilege is voor onbetwist ouderschap. Terwijl je als ouder met autisme mogelijk te maken zult krijgen met meer kritieken dan iemand zonder autisme.
Toch kan ik als ouder met autisme hier geen concreet doorslag gevend advies in geven. Simpelweg omdat autisme een heterogeen gegeven is, en zoals gesteld bij geen enkel persoon hetzelfde uitpakt. De beslissing zuiver aan een autisme diagnose hangen. Betekent dat je voorbij gaat aan persoonlijke factoren, zijn of haar omgeving, en eventueel support netwerk. Wat ik je wel wil geven zijn mijn ervaringen en potentiële valkuilen waarmee je mogelijk te maken zult krijgen.
Iedereens pad is uiteindelijk ons eigen pad wat we bewandelen in het leven. Op het moment dat je voor ouderschap kiest, is dit een verbintenis voor het voor het leven. Een waar geen restitutie op zit, dus je zult er de volle 200 procent voor moeten gaan. Geloof me dat is makkelijker gezegd dan gedaan.
Wikken en wegen en reflecteren op autisme en ouderschap.
De beslissing om voor ouderschap te gaan is geen lichte beslissing, die vele gevolgen kan hebben, en een die je samen neemt met je partner als het goed is. Een aantal zaken waar ik zekers bij stil zou staan om te checken of je er klaar voor bent zijn de volgende punten vanuit autisme.
- In hoeverre lukt het je om in het dagelijks leven jezelf staand te houden, en houd er ook rekening mee dat dit in de toekomst kan veranderen, zaken als belastbaarheid, maar ook veranderingen zoals werk, wegvallen van iemand uit je omgeving zijn zaken om bij stil te staan.
- Reflectie, zelf reflectie, in hoe verre kun je dit vanuit jouw autisme? Alsmede feedback of kritiek ontvangen en hiermee om gaan. Deze eigenschappen en kwaliteiten, kunnen van belang zijn om succesvol te zijn in ouderschap. Vanuit autisme ligt jouw ouderschap makkelijker onder de loep bij de omgeving en eventuele hulpverlening.
- Helaas is er onder autisme zekers een groep die moeite heeft met zelfreflectie, en de gevolgen van hun keuzes en handelen te doorzien.
Voor deze groep kan het moeilijk zijn om deze vraag inzake de kinderwens wel afgewogen te beantwoorden. - Niks zo dynamisch als kinderen opvoeden. Dit is een gegeven waar vele ouders naar zullen relateren. In sommige gevallen, kan je een kind hebben wat zeer makkelijk door het opvoeding proces rolt, dat is een best case scenario. Mocht je kind echter ook met autisme of aanverwante problematiek, geboren worden kan dit ook extra druk leggen op het ouderschap en belastbaarheid. Eerlijkheidshalve het tegenovergestelde is zekers ook waar, vanuit je eigen autisme of beperking, kun je juist ook met meer ervaringsdeskundigheid deze groep kinderen mogelijk helpen.
Autisme, als opvoeden niet vanzelf gaat?
Het scenario waarin opvoeden niet vanzelf gaat, is een gegeven waar je vanuit autisme tegenaan kunt lopen zodra een kind geboren wordt. Ook kan het extra gecompliceerd liggen als de kinderen ook een beperking hebben. Een voordeel kan eventueel zijn, dat ouders van het kind een grote ervaringsdeskundigheid hebben, en weten wat er omgaat in de leefwereld van hun kinderen.
Anderzijds kunnen er juist ook problemen ontstaan. Doordat er vanuit het autisme van de ouder(s) ook blinde vlekken zijn voor de behoeftes van hun kind. Echter zien we dit ook vaak zat terug bij ouders die geen autisme hebben. Maar ook andere zaken kunnen voor problemen zorgen, draagkracht/draaglast, kunnen een uitdaging zijn in de zorg voor kinderen. Maar ook creativiteit en flexibiliteit in de steeds veranderende ontwikkelingsvragen, kunnen een factor spelen. Een kant-en-klaar plan voor opvoeden vanuit autisme is er niet. De opvoeding kan heel goed gaan, en er kan ook vanuit eigen omgeving een heel goed support netwerk zijn. Hier is echter vanaf de buitenwereld vaak kritiek op, wanneer autisme een factor is in de opvoeding. Echter leven we in een tijd waar ouders steeds meer kinderen naar de naar schoolse opvang sturen, en meerdere sport verenigingen per week. Vervolgens nog een opa-en-omadag plannen. Ook hier kun je bedenkingen bij hebben. Is dit dan een privilege? Wat alleen mensen zonder autisme, onbekritiseerd zouden mogen genieten?
Op het moment dat deze zaken er niet zijn. Is het goed om vanuit autisme er bij stil te staan dat kinderen er niet om hebben gevraagd “geboren te worden”. Dit is de keuze die wij als ouders voor ze hebben gemaakt. In die zin wil ik er dan ook voor pleiten, dat je alles op alles moet zetten als ouders om hulp in je leven toe te laten. Ondanks de omgeving (maatschappij) hier vaak afkeurend op lijkt te reageren. Levert hun zienswijze jouw als ouder & kind dit niks op, en zul je de hulp en ondersteuning hard zat nodig hebben. Belangrijk is om niet blind te zijn voor je eigen grenzen, of voor het gegeven dat je grenzen niet duidelijk zijn. Ondersteuning en behandeling, maar ook ambulante begeleiding kunnen hier een belangrijke rol in vervullen.
Ondanks ik dit benoem, wil ik er wel duidelijk in zijn, dat autisme niet per definitie een probleem hoeft te zijn. Er zijn immers ook zat ouders zonder autisme of zelfs zonder (bekende problematiek) die het niet weten, of flinke fouten maken tijdens de opvoeding en het opgroeien van hun kroost.
Daarvan zou je kunnen stellen dat je hoofd in het zand steken, of in zekere mate onder het spreekwoordelijke maaiveld blijven, voordelen heeft. Men gaat met deze houding echter voorbij aan de problematiek van het kind. Uit eigen ervaring heb ik dan vooral begrip voor mensen met autisme die aangeven. Ik heb autisme loop vast bij opvoedingszaken. Dat benoemt, er zijn helaas ook mensen met autisme die het probleem niet altijd zien.
Wel of geen ouderschap aangaan, zaken om te overwegen in je beslissing.
Wel of geen ouderschap? Er zijn serieus wat zaken te overwegen vanuit autisme, zaken waar je nu tegen aan loopt vanuit je autisme, zullen er doorgaans met kinderen niet minder op worden, en mogelijk intensifiëren. Het is goed om daar stil bij te staan, maar ook te beseffen, dat hoe goed en wel overwogen je keuze voor ouderschap schap ook is, het ervaren en leven met kinderen een heel ander iets is dan je zou verwachten, In het woord verwachten zit dan ook het grootste denkfout, (de aanname). Verwachtingen hebben we in principe allemaal in zekere mate, de vraag is echter of de verwachtingen altijd realistisch zijn? Met kinderen is er vrij veel flexibiliteit nodig enerzijds, maar ook kinderen zijn gebaat bij structuur, en dat is iets wat mensen met autisme vaak zelf ook weer meer nodig hebben. Deze zaken benoemt.
Zodra je ouderschap aan gaat, is dit een verbintenis voor het leven, die je ook met eventuele autisme invloeden zult moeten aangaan. Weglopen van deze verantwoordelijkheid, of jezelf een slechte ouder vinden. Daar zijn kinderen niet mee geholpen. De perfecte ouder bestaat niet, dus hoe goed bedoeld ook, elke ouder maakt fouten. Wat we er mee doen en de lessen die we uit trekken, dat is wat er toe doet.
Als alles goed gaat kunnen mensen de meest fortuinlijke ouders zijn. Wat voor mij een interessanter gegeven is, dat op het moment dat ouderschap verre vanzelf gaat, en ouderschap moeilijk wordt! Welke keuzes durf je dan te maken ten willen van het welzijn van je kind. Schakel je hulp in? En zul je dit toelaten in jullie leven. En durf je ook mild in je oordeel naar jezelf te zijn. Want als het met jouw goed gaat, kun je dit ook teruggeven aan je kind.
Autisme en relaties.
Autisme en relaties, ook mensen met autisme gaan ze aan, of hebben een relatie. Maar lang niet voor iedereen met autisme is dit vanzelf sprekend.
Hoe je staat in het leven in relatie tot je autisme, is mede bepalend of een relatie alsmede welke vorm dan ook, iets voor jou als persoon is. Er is dan ook geen eenduidig advies in te geven. Bij relaties, denken we vaak aan verliefdheid, romantiek, fysieke intimiteit, maar relaties kunnen net zo goed een vriendschap of een omgangsvorm van een andere aard zijn.
Voor een deel van de autismepopulatie, kan verliefdheid ook iets zijn waarin men zijn eigen (ik) in verliest, of er obsessief in door slaat.
Ook kan men juist erg huiverig, voor het fysieke aspect van intimiteit zijn, of juist extreem gefocust zijn.
Grenzen en communicatie staan dan ook centraal aan de vormgeving van elke relatie, alsmede ook levensovertuigingen. Grenzen en communicatie, kunnen zekers vanuit autisme een uitdaging zijn. Maar ook de partner zonder autisme kan hier mee worstelen vanuit onzekerheid.
Mensen met autisme kunnen zekers behoeftes hebben aan relaties. Het uitblijven van een relatie, door ernstige gebreken in communicatieve en executieve facetten of contactnamen, kan hier een flinke belemmering in vormen. Zodanig dat dit leidt tot gevoelens van angst, verdriet, en minderwaardigheid of suïcide gedachten.
Wat makkelijker gezegd is dan gedaan is, dat voor een relatie om te slagen dat deze transparant een eerlijk dient te verlopen, maar ook dat er voor beide partners, ruimte is in de relatie om aan individuele behoeftes te voldoen, om voor beide om te spreken van een fijne relatie.
Mijn ervaring is dat relaties met mensen waarvan beide autisme hebben, heel divers kunnen verlopen. Enerzijds is er vaak wel wederzijds begrip, maar tegelijkertijd kan er ook dubbel de blinde vlek of de beperking zijn binnen de relatie die er voor zorgt dat men geen solide diepere of de juiste verbinding kan aan gaan. Of dat het autisme van beide, tot veel conflict leidt
Relaties tussen mensen met autisme en zonder autisme, kunnen ook goed verlopen. Maar ook daarin zijn de nodige valkuilen en uitdagingen die zich binnen eventuele relaties kunnen vormen.
Autisme en werk of opleiding, of vrijwilligers werk.
Mensen met autisme, kunnen ijverige gepassioneerde werknemers zijn. Ook hebben ze vaker dan gemiddeld oog voor detail. Zijn vaak toegewijd aan hun werk, en bedreven in wat ze doen. Ook zijn het vaak geen banen wisselaars in de traditionele zin, en zijn ze dikwijls al blij als er enige stabiele voorspelbare factor in het werk zit. Daarnaast kan werk de nodige structuur bieden die ze nodig hebben, en ook voor gelegenheden zorgen waarin enig sociaal contact met de samenleving aanwezig is. Toch heeft de ene persoon met autisme juist ook meer uitdaging nodig op bepaalde vlakken, op de juiste manier, om tot persoonlijke groei te komen. Terwijl er ook zijn die vooral de structuur prefereren, en geen carrière of hogere ambities hebben.
Vaker zijn ze in sociale situaties echter wel in een nadeel, omdat de sociale wereld vele ongeschreven en vaak niet zulke nette regeltjes er op naar houdt. Dit zorgt er deels ook voor dat er nogal wat vooroordelen zijn ten aanzien van werknemers met autisme.
Toch moeten we met de westerse werk ethos, en met name het doorgeschoten Calvinisme, niet denken dat werk per se voor elke psychische kwaal of mensen met autisme per definitie, zaligmakend is of een wondermedicijn is. Circa 75 procent heeft geen werk, dit is deels te wijten aan ongeschikte werkplekken, en zaken zoals discriminatie en voor oordelen op de werkvloer. Maar voor een deel van de mensen met autisme, speelt belastbaarheid of de beperking ook een rol, die de afstand tot de arbeidsmarkt onoverbrugbaar maakt. Het gaat vooral om maatwerk en kansen op maat creëren.
Daarnaast is het goed om er bij stil te staan, dat iemand een zeer ervaren data-analist of ICT-medewerker is, maar dat sociale interactie of op flexibiliteit hun slecht af kan gaan . En dit hem of haar uiteindelijk ten gronde kan richten. Werk is niet altijd zaligmakend voor mensen met autisme. Maar kan onder de juiste omstandigheden en voorwaarden, veel goeds brengen zoals structuur, zingeving, contacten, en bijdragen aan eigenwaarde.
Wanneer betaald werk geen optie is, kan eventueel (zin)vol vrijwilligers werk of een dag activiteiten centrum, maar ook een sociaal aanloop punt een uitkomst bieden.
De reden waarom ik dit benoem, is omdat er bij veel mensen met autisme, of welke psychische aandoening of kwetsbaarheid, überhaupt een ingepeperde notie leeft, dat alleen betaald werk of carrière er voor zorgt dat je succesvol bent in het leven. Deze foute beeldvorming van velen is vaak een cadeau, wat de directe omgeving, of de maatschappij, en soms helaas een directe naaste, hun gegeven heeft. Helaas is dit een van de spreekwoordelijke cadeaus die je niet terug kunt geven.
Dit is een Stigma wat de maatschappij ter volle recht meent (in)direct te mogen prediken en wat menig persoon met autisme of welke mentale aandoening dermate onder gebukt gaat Door het beeld van je bent enkel succesvol als je een baan hebt aan eigenwaarde te koppelen, leidt dit vaak naar een vorm van zelf stigma.
Kansen en uitdagingen op maat. Eerlijkheid en transparantheid, het zien van de persoon en zijn kwaliteiten daar zou het om moeten draaien, het zou sommige werkgevers dan ook sieren als zij zo ondernemend zijn. Om van tijd tot tijd die investering en dat gokje te durven wagen. IPV van deze groep mensen op voorhand al te vermijden of af te schrijven, om economische belangen of zelfzuchtige redenen.
Autisme vertel ik het?
Een vraag waar velen met autisme mee worstelen. Vanuit autisme twijfelen we vaak over veel zaken wanneer we in de maatschappij actief zijn.
Of dit nu relationeel, werk, opleiding, vriendschappelijk of wat dan ook betreft. Is het de vraag of je het wel of niet open wilt zijn over je autisme. Hier is geen goed of slecht in, beide hebben zijn voordelen en nadelen. Er zijn zat situaties te bedenken waarin het fijn is dat je omgeving of werk of dergelijke er vanaf weet. Maar het omgekeerde is ook waar, sommige werknemers of opleiding punten vermijden mensen met autisme of lijken ze simpelweg buiten te sluiten.
Een van de redenen voor mensen met autisme om het te willen vertellen is vaak een stukje eerlijkheid, en erkenning te vragen. Deze redenen daar is niks mis mee. Net zo min als dat je met autisme besluit dit niet (direct) te delen.
Mijn advies is, kijk of het nodig is voor hetgeen wat je wilt. In sommige gevallen kun je ook afwachten en het op een later tijdstip mede delen. Een ander punt wat ik je graag mee zou willen geven is, Autisme is een onderdeel van je als persoon. Maar je bent niet het autisme zelf. je mag verwachten dat mensen je accepteren om wie je bent, en niet het label wat er aan hangt.
Mensen zonder autisme hebben soms nog wel eens de neiging om enkel het zogenaamde labeltje te zien, of de autisme beren op de weg te spotten, zonder mensen een kans te geven. Daar staat wel tegenover dat mensen met autisme soms verder mogen kijken naar wat voor goede kwaliteiten zij als persoon hebben i.p.v. van te veel op het gegeven te focussen op ik heb autisme.
Ook de timing, de context, alsmede de vorm van relatie zijn bepalend, wanneer en of je het vertelt. In vriendschap is het fijn om geaccepteerd te worden, terwijl als je aan het daten bent, het eerder de vraag is of je het vertelt en wanneer je het vertelt. Helaas is er geen gouden tip of routekaart hiervoor.
De enige tips die ik kan geven, kijk naar jouw zelf of het je helpt? Om het te vertellen of open te zijn over je autisme, en wat het bijdraagt?
Zelf kies ik er voor om het niet geheel te pas en te onpas te verklaren, toch zal ik hiervan met het schrijven van deze website nu een stap mee in het diepe zetten. Mede omdat ik er zelf voor kies om autisme kennis te verspreiden en het een gezicht te geven.
Autisme en eigenaarschap van je leven nemen.
Het klinkt empowerend en mooi. Waar mogelijk moeten we dit ook zekers doen, toch is dit vanuit autisme niet zo simpel als het klinkt. En in sommige gevallen simpelweg niet haalbaar of mogelijk. Of misschien ook wel? Wat eigenaarschap en regie nemen is kan verschillen van persoon tot persoon. Eigenaarschap is immers zo goed en zo kwaad alle facetten van jezelf, maar ook van je omgeving in overweging te nemen. En aan de hand hiervan je leven in te richten, en er naar te handelen binnen je eigen mogelijkheden die je op dat moment hebt.
Het is ook accepteren dat je niet alles kunt veranderen, en dat niet alles in het leven maakbaar is. Iets waar we te vaak vanuit de moderne maatschappij aan voorbij gaan. De truc is om aandacht en energie te schenken aan zaken waar je wel invloed over hebt. En goed naar denkt waar je, en in wie je energie steekt. Dat je durft te denken en te dromen, maar jezelf ook open durft te stellen voor ervaringen en eventueel falen.
Cognitie (denken) verloopt vanuit autisme meestal anders, maar is ook voor mensen zonder autisme vaker een uitdaging dan men toe durf te geven. Laat staan metacognitie, dit laatste is het overdenken van je denkprocessen en eventueel bijstellen om doelen te behalen. Metacognitie hangt samen met bewustwording, zoals reeds eerder besproken op deze site, is dit voor een groot deel van de autismepopulatie, vaak een punt waar tekorten in functioneren in zijn.
Vanuit autisme zitten we makkelijker op details en sommigen van ons verzanden er in, terwijl we eigenlijk een stap terug zouden moeten nemen.
Maar er kunnen zekers ook positieve kanten aan je autisme zitten, focus, (out of the box) denken, Oog voor detail, extreme creativiteit, om er een paar te noemen. Ook kunnen er juist unieke afwijkende vormen van bewustzijn uit ontstaan die je bij neurotypische mensen niet terug zult zien.
Niettemin zijn het de tekorten vanuit autisme, die vaak factoren zijn in hoe succesvol en effectief je regie en eigenaarschap van je leven kunt nemen.
Toch in welke vorm dan ook en voor zover mogelijk, regie en eigenaarschap zijn voor iedereen van belang en zekers voor mensen met autisme of een beperking.