Overprikkeling en de gevolgen.
Overprikkeling in beeld.
Overprikkeling is een bekend gegeven binnen de autismegemeenschap. Inmiddels is het via de Hollywood representatie in de media in verschillende variëteiten gerepresenteerd aan de mensheid. Maar wat is overprikkeling nu eigenlijk echt? Hoe verhoudt het zich van persoon tot persoon, en hoe wordt het ervaren?
Overprikkeling kan vanuit 3 verschillende domeinen opkomen:
- Sensorisch (vanuit de zintuigen)
- Cognitief (rationeel denkend prikkels verwerking)
- Emotioneel (prikkels vanuit emotie die wij waarnemen).
Overprikkeling kan op alle domeinen (sensorisch, cognitief, emotioneel) opkomen, maar heeft vaak een algehele overloop waardoor iemand hoger in zijn overprikkeling stijgt en op de duur alles te veel kan worden.
Overprikkeling in beeld.
Overprikkeling is een bekend gegeven binnen de autismegemeenschap. Inmiddels is het via de Hollywood representatie in de media in verschillende variëteiten gerepresenteerd aan de mensheid. Maar wat is overprikkeling nu eigenlijk echt? Hoe verhoudt het zich van persoon tot persoon, en hoe wordt het ervaren?
Overprikkeling kan vanuit 3 verschillende domeinen opkomen:
- Sensorisch (vanuit de zintuigen)
- Cognitief (rationeel denkend prikkels verwerking)
- Emotioneel (prikkels vanuit emotie die wij waarnemen).
Overprikkeling kan op alle domeinen (sensorisch, cognitief, emotioneel) opkomen, maar heeft vaak een algehele overloop waardoor iemand hoger in zijn overprikkeling stijgt en op de duur alles te veel kan worden.
Oorzaak overprikkeling.
Overprikkeling is een overdaad aan prikkels/informatie die onze hersenen niet meer kunnen verwerken. Dit kunnen prikkels zijn die zowel positief als negatief worden ervaren. Een feestje is leuk voor velen, toch kan het iemand met dusdanige overprikkeling overweldigen.
Overprikkeling komt overigens niet alleen voor bij autisme. Ook mensen met hersenletsel, verstandelijke beperkingen, enzovoort hebben er sneller mee te maken.
In principe kan iedereen te maken krijgen met overprikkeling als aan de specifieke voorwaarden wordt voldaan. Bij de eerder genoemde groepen is dit echter al veel sneller en in sommige gevallen langdurig of zelfs chronisch aanwezig.
Overprikkeling is een overdaad aan prikkels/informatie die onze hersenen niet meer kunnen verwerken. Dit kunnen prikkels zijn die zowel positief als negatief worden ervaren. Een feestje is leuk voor velen, toch kan het iemand met dusdanige overprikkeling overweldigen.
Overprikkeling komt overigens niet alleen voor bij autisme. Ook mensen met hersenletsel, verstandelijke beperkingen, enzovoort hebben er sneller mee te maken.
In principe kan iedereen te maken krijgen met overprikkeling als aan de specifieke voorwaarden wordt voldaan. Bij de eerder genoemde groepen is dit echter al veel sneller en in sommige gevallen langdurig of zelfs chronisch aanwezig.
Overprikkeling, manifestatie en gevolgen.
De gevolgen, maar ook de uitingsvormen kunnen zeer uiteenlopen van persoon tot persoon. De een wordt stil en teruggetrokken, de ander wordt boos of star in zijn gedrag, angstig of verdrietig. De ervaring is allesbehalve prettig; overprikkeling kan gepaard gaan met
lichamelijke reacties zoals misselijkheid, hoofdpijn, duizeligheid, kokhalzen, en is in die zin een directe link naar stress. Wanneer dit langdurig aanwezig is, heeft dit ook weer invloed op het immuunsysteem en de algehele gezondheid.
Ook mentaal eist het zijn tol: huilen, ongecontroleerd lachen, angst, depressie, stemmingswisselingen, enzovoort. Een groot bijkomend probleem is dat het vaak een uitputtingsslag is en deze het herstel in de weg kan staan als er niet actief naar wordt gehandeld, en men onvoldoende tijd krijgt of neemt om te herstellen.
Wat helpt bij overprikkeling of overprikkeling tegen te gaan.
Het kan helpen om overprikkeling te voorkomen door prikkels te verminderen of te doseren, en door het juiste type prikkels te kiezen. Dit lijkt misschien simpel, maar het vereist aanpassingen in je levensroutine en sociale leven. Dit kan een uitdaging zijn, gezien het tempo van de westerse maatschappij, vooral voor mensen met autisme.
Bovendien kan het moeilijk zijn voor mensen met autisme om hun grenzen te begrijpen, assertiever te worden en grenzen te accepteren vanuit cognitief perspectief. Het is zeldzaam dat de omgeving of maatschappij dit begrijpt of er begrip voor opbrengt. Dit legt vaak de beperkingen bloot in de zienswijze van de omgeving of maatschappij.
Het kan helpen om overprikkeling te voorkomen door prikkels te verminderen of te doseren, en door het juiste type prikkels te kiezen. Dit lijkt misschien simpel, maar het vereist aanpassingen in je levensroutine en sociale leven. Dit kan een uitdaging zijn, gezien het tempo van de westerse maatschappij, vooral voor mensen met autisme.
Bovendien kan het moeilijk zijn voor mensen met autisme om hun grenzen te begrijpen, assertiever te worden en grenzen te accepteren vanuit cognitief perspectief. Het is zeldzaam dat de omgeving of maatschappij dit begrijpt of er begrip voor opbrengt. Dit legt vaak de beperkingen bloot in de zienswijze van de omgeving of maatschappij.
Er wordt vaak gewerkt met een signaleringsplan om de fase van oplopende prikkels in kaart te brengen, maar dit werkt niet altijd voor iedereen met autisme. Sommige mensen hebben geen inzicht in waar hun overprikkeling vandaan komt, of hebben moeite met het voelen of hanteren van grenzen. Het kan ook zijn dat iemand simpelweg overvraagd wordt in zijn dagelijkse rol als ouder, partner, of werknemer. Het is belangrijk om hierin balans te vinden met begeleiding en behandeling, en te zoeken naar activiteiten die energie en rust brengen. Dit kan bijvoorbeeld een hobby, sport, of iets anders zijn. Maar sommige activiteiten kunnen juist ook overprikkeling in de hand werken.
Er wordt vaak gewerkt met een signaleringsplan om de fase van oplopende prikkels in kaart te brengen, maar dit werkt niet altijd voor iedereen met autisme. Sommige mensen hebben geen inzicht in waar hun overprikkeling vandaan komt, of hebben moeite met het voelen of hanteren van grenzen.
Het kan ook zijn dat iemand simpelweg overvraagd wordt in zijn dagelijkse rol als ouder, partner, of werknemer.
Het is belangrijk om hierin balans te vinden met begeleiding en behandeling, en te zoeken naar activiteiten die energie en rust brengen. Dit kan bijvoorbeeld een hobby, sport, of iets anders zijn. Maar sommige activiteiten kunnen juist ook overprikkeling in de hand werken.
In een signaleringsplan, kun je opnemen wat kenmerken zijn die herkenbaar voor jezelf zijn, maar ook voor de omgeving waaraan men kan waarnemen dat je oploopt in je overprikkeling, Omgeving kan hier zekers een rol in spelen om ruimte te scheppen om te zakken in overprikkeling, centraal staat natuurlijk dat de persoon in kwestie wel de regie en zeggenschap behoudt. Een periodieke bijstelling van een CSP (Crisis signaleringsplan), is daarom van belang. Daarnaast is er in een goed signaleringsplan ook plek voor acties die je kunt ondernemen of de omgeving om te ont prikkelen of de-escaleren.
Helaas is overprikkeling niet altijd te voorkomen, zaak is dan om er naar te handelen. Bij een crisis signalering plan worden vaak alle fases van overprikkeling verwerkt. Maar ook wat te doen of hoe te handelen bij overprikkeling, Vaak is rust, de prikkelende situatie uitgaan, een activiteit zoeken die rust geeft dan een vereiste, zaken die kunnen worden ingezet zijn.
- Prikkelreductie
- mindfullness
- afzondering (zie prikkel reductie)
- Een rustgevende activiteit (Persoons gebonden)
- kijken wat omgeving/of naaste kan betekenen
- reductie van
- communicatie of
- vraagstelling omgeving
- medicatie
- crisis signaleringsplan
Toch kan men zodanig overprikkeld raken dat herstel lang op zich zal laten wachten. In sommige gevallen hebben we het over meerdere dagen of zelfs weken. Ook zijn er zat mensen met autisme die eigenlijk chronisch een mate van overprikkeling ervaren of dit gerust meerdere malen per week of dagelijks ervaren.
Helaas is overprikkeling niet altijd te voorkomen, zaak is dan om er naar te handelen. Bij een crisis signalering plan worden vaak alle fases van overprikkeling verwerkt. Maar ook wat te doen of hoe te handelen bij overprikkeling, Vaak is rust, de prikkelende situatie uitgaan, een activiteit zoeken die rust geeft dan een vereiste, zaken die kunnen worden ingezet zijn.
- Prikkelreductie
- mindfullness
- afzondering (zie prikkel reductie)
- Een rustgevende activiteit (Persoons gebonden)
- kijken wat omgeving/of naaste kan betekenen
- reductie van
- communicatie of
- vraagstelling omgeving
- medicatie
- crisis signaleringsplan
Toch kan men zodanig overprikkeld raken dat herstel lang op zich zal laten wachten. In sommige gevallen hebben we het over meerdere dagen of zelfs weken. Ook zijn er zat mensen met autisme die eigenlijk chronisch een mate van overprikkeling ervaren of dit gerust meerdere malen per week of dagelijks ervaren.
Onderprikkeling.
Een gegeven wat vaak onderbelicht blijft bij autisme, in vergelijking tot overprikkeling is “onderprikkeling”. Om zicht te krijgen op prikkel verwerking problematiek bij autisme, kan het in kaart brengen van onderprikkeling zekers helpend zijn.
Overprikkeling overkomt mensen vaak, onderprikkeling is in die zin vaak onderbelicht, en iets waar men niet altijd bij stil staat dat een tekort of niet aanvoelen van prikkels, de nodige onopgemerkte gevolgen kan hebben. Dit wordt dan vaak over het hoofd gezien, en dat is een gemiste kans.
Net zoals je preventief je leven in kunt proberen te richten om overprikkeling te voorkomen. Is er bij onderprikkeling voor mensen vanuit autisme (mogelijk) winst te halen, en hiermee een stukje regie terug te pakken. Om met overprikkeling om te gaan zul je onderprikkeling ook moeten begrijpen.
Onderprikkeling is in wezen, het niet of slecht waarnemen of voelen van bepaalde prikkels, Maar ook een tekort van bepaalde prikkels krijgen en je daar niet van bewust zijn.
Vanuit autisme, maar ook vanuit andere aandoeningen kan dit een serieus probleem zijn. De link tussen Onderprikkeling en mentale problemen wordt bijvoorbeeld vaak over het hoofd gezien. Dit kan dit zorgen voor een variëteit aan problemen op gebieden van persoonlijk functioneren en welzijn.
Inleiding.
Een gegeven wat vaak onderbelicht blijft bij autisme, in vergelijking tot overprikkeling is “onder prikkeling”. Om zicht te krijgen op prikkel verwerking problematiek bij autisme, kan het in kaart brengen van onderprikkeling zekers helpend zijn.
Overprikkeling overkomt mensen vaak, onderprikkeling is in die zin vaak onderbelicht, en iets waar men niet altijd bij stil staat dat een tekort of niet aanvoelen van prikkels, de nodige onopgemerkte gevolgen kan hebben. Dit wordt dan vaak over het hoofd gezien, en dat is een gemiste kans.
Net zoals je preventief je leven in kunt proberen te richten om overprikkeling te voorkomen. Is er bij onderprikkeling voor mensen vanuit autisme (mogelijk) winst te halen, en hiermee een stukje regie terug te pakken. Om met overprikkeling om te gaan zul je onderprikkeling ook moeten begrijpen.
Onderprikkeling is in wezen, het niet of slecht waarnemen of voelen van bepaalde prikkels, Maar ook een tekort van bepaalde prikkels krijgen en je daar niet van bewust zijn.
Vanuit autisme, maar ook vanuit andere aandoeningen kan dit een serieus probleem zijn. De link tussen Onderprikkeling en mentale problemen wordt bijvoorbeeld vaak over het hoofd gezien. Dit kan dit zorgen voor een variëteit aan problemen op gebieden van persoonlijk functioneren en welzijn.
Ook kunnen mensen vaak onopgemerkt op zoek zijn naar gewenste prikkels. Een concreet voorbeeld is wat je mensen met autisme kunt zien doen is fladderen met de handen, wiebelen, maar ook ronddraaien rondom de as. Men is in wezen op zoek naar een bepaalde prikkel om met de spanning om te gaan.
Minder opvallend is bijvoorbeeld frunniken aan het gezicht of ritmisch wippen met het been wat mensen zonder autisme ook vaak zat doen. In wezen ben je op zoek naar een prikkel om spanning te reguleren, dit zal voor vele herkenbaar zijn.
Onderprikkeling in beeld.
Zoals al reeds benoemd, is onderprikkeling een onderbelicht onderwerp, wat een grote variëteit aan gevolgen met zich meebrengt. Het is een belangrijk aspect van het pervasieve karakter van autisme. Het kan gevolgen hebben voor communicatie, planning en het aanvoelen of aanvangen van bepaalde zaken. Ook kan het de intrinsieke motivatie om te starten met een interesse of project beïnvloeden. Daarnaast kan onder prikkeling gezondheidsproblemen veroorzaken, zowel lichamelijk als mentaal.
Onderprikkeling en gevolgen.
Van belang is om duidelijk voorbeelden te geven van gevolgen op allerlei facetten van functioneren ten gevolgen van onder prikkeling. Het niet of slecht aanvoelen van bepaalde zintuigelijke of lichamelijke prikkels, kan er bijvoorbeeld toe leiden dat iemand niet goed aanvoelt wanneer hij dorst heeft of bijvoorbeeld honger. Ook een hogere pijngrens wordt vaker gezien bij mensen met autisme met soms ernstige gevolgen, het consumeren van bijvoorbeeld te warm drinken of voedsel, Maar bijvoorbeeld ook door blijven lopen met door loop, plekken op voeten of oude afgesleten schoeisel.
Dit laatste kan ook extra gevoed worden vanuit het feit dat nieuwe schoenen vaak ook niet sensorisch hetzelfde zitten als de oude schoenen in kwestie. En de angst voor het nieuwe gevoel van wennen een probleem kan zijn. Maar ook een slechte registratie van spanning in het lichaam kan er voor zorgen dat men makkelijk over zijn grenzen heen gaat, en dit slecht of niet aanvoelt.
Een ander minder minder bekend feit is dat het ook bepaald risico gedrag met zich mee kan brengen wanneer bepaalde prikkels uitblijven, Iemand kan dus wel degelijk op zoek gaan naar een bepaalde prikkel ervaring omdat hij deze prikkels bij bepaalde alledaagse activiteiten lijkt te missen of niet ervaart. Risico sporten, maar ook verslavingsproblematiek kunnen vanuit deze hoek extra gevoed worden. Eveneens eet problematiek en prikkelverwerking kent een forse link met elkaar.
Een punt waar vele met autisme ook tegenaan lopen is beperkte zelfinzicht of zelf reflectie. Op het moment dat je niet weet wat je mist en dit niet helder voor jezelf kunt krijgen wordt het moeilijker om de juiste prikkel te vinden en te krijgen, dit brengt dan ook een heel scala van mentale problemen met zich mee, (depressie, problematiek met eigenwaarde, zelfbeeld), je merkt dikwijls dat deze groep dubbel slachtoffer kunnen zijn van hun eigen beperkte zelfredzaamheid in combinatie autisme en onderprikkeling.
Om te weten wat je nodig hebt, heb je een stevige “intrinsieke prikkel” nodig. Deze kan bij mensen met autisme net zo goed aanwezig zijn, zoals blijkt uit de preoccupaties en de manier waarop sommige mensen met autisme hun passies beleven.
Toch kan het vaak zoeken zijn naar wat iemand nodig heeft om tot zichzelf te komen of tot actie te komen en dieper inzicht te verkrijgen om nieuwe stappen te nemen in zijn leven.
Helaas is het voor de buitenwereld vaak gemakkelijker en ook gebruikelijk om mensen te dwingen tot handelen en verandering en nieuwe dingen te proberen. Bij de meeste mensen werkt dit vaak goed, omdat ze dan winst zien en de motivatie omslaat van extrinsieke naar intrinsieke motivatie. Of ze concluderen simpelweg dat ze er niets mee kunnen en stoppen met wat hen wordt opgelegd. Dit hangt samen met goede bewustwording. En hiervoor komt een goede prikkelverwerking om beeldvorming tot stand.
Bij autisme kan dit echter een probleem zijn. Positieve situaties of veranderingen worden vaak niet als zodanig ervaren. Maar ook negatieve zaken die niet worden geregistreerd, kunnen ervoor zorgen dat iemand te lang blijft hangen of een passieve houding aanneemt en zichzelf laat overkomen. Om die reden zijn mensen met autisme vaak geneigd om in een giftige omgeving te blijven hangen.
Uit eigen ervaring heb ik moeten leren dat ik dagelijks beweging echt nodig heb. Tot mijn 42ste levensjaar was ik echter het tegenovergestelde. Ik zag er het nut niet van in, en sporten gaf me te veel prikkels die ik moeilijk wist te verwerken. Tenminste, zo had ik het geleerd uit vroegere ervaringen. Nu wandel ik dagelijks 25 kilometer, zwem ik in de zomer nog gerust 4 à 5 kilometer per dag en fiets ik dagelijks nog 20 kilometer. Dit helpt me op meerdere fronten in mijn dagelijks leven, om te ontprikkelen, gebeurtenissen te verwerken, maar ook om de creatieve cognitieve processen te stimuleren.
Onderprikkeling en intrinsieke motivatie.
Om te weten wat je nodig hebt, heb je een stevige “Intrinsieke prikkel nodig”, Deze is en kan bij mensen met autisme net zo goed aanwezig zijn. Een concreet voorbeeld hiervan is de preoccupaties en de manier waarop sommige mensen met autisme hun passies beleven.
Toch kan het vaak zoeken zijn naar wat iemand nodig heeft om tot zichzelf te komen, of tot actie of dieper inzicht om nieuwe stappen te nemen in zijn leven.
Helaas is het voor de buitenwereld vaak makkelijker en ook de gewoonte om mensen tot handelen en verandering te moeten forceren en nieuwe dingen te proberen.
Bij de meeste mensen werkt dit vaak goed in de zin, van dat men winst merkt en daardoor de motivatie omslaat van extrinsieke motivatie naar Intrinsieke motivatie, of men concludeert simpelweg dat men er niks mee kan en dat het de persoon schaadt en stopt met wat hem opgelegd wordt.
Dit hangt samen met een goede bewustwording. En hiervoor komt een goede prikkelverwerking voor beeldvorming van pas.
Bij Autisme kan dit dus een probleem zijn. Positieve situaties of veranderingen voelt men vaak niet aan. Maar ook negatieve zaken die niet registreren kunnen er juist voor zorgen dat men te lang blijft hangen of juist een passieve houding aan neemt en het zichzelf laat overkomen. Om die reden zijn ze vaak geneigd om in een giftige omgeving te blijven hangen
Uit eigen ervaring heb ik zelf moeten leren, dat ik dagelijks beweging echt nodig heb. Tot mijn 42ste levensjaar was ik echter tegenovergesteld. Ik zag er het nut niet van in, en sporten was te veel prikkels die ik moeilijk wist te behappen, tenminste zo had ik uit vroegere ervaringen geleerd. Nu inmiddels wandel ik dagelijks 25 kilometer, in de zomer zwem ik er nog gerust 4 a 5 kilometer per dag bij, fiets ik dagelijks nog 20 kilometer. Dit helpt mij op meerdere fronten in mijn dagelijks leven, te ontprikkelen, verwerken van gebeurtenissen, maar ook om de creatieve cognitieve processen te stimuleren.
Om te weten wat je nodig hebt, heb je een stevige “Intrinsieke prikkel nodig”, Deze is en kan bij mensen met autisme net zo goed aanwezig zijn. Een concreet voorbeeld hiervan is de preoccupaties en de manier waarop sommige mensen met autisme hun passies beleven.
Toch kan het vaak zoeken zijn naar wat iemand nodig heeft om tot zichzelf te komen, of tot actie of dieper inzicht om nieuwe stappen te nemen in zijn leven.
Helaas is het voor de buitenwereld vaak makkelijker en ook de gewoonte om mensen tot handelen en verandering te moeten forceren en nieuwe dingen te proberen.
Bij de meeste mensen werkt dit vaak goed in de zin, van dat men winst merkt en daardoor de motivatie omslaat van extrinsieke motivatie naar Intrinsieke motivatie, of men concludeert simpelweg dat men er niks mee kan en dat het de persoon schaadt en stopt met wat hem opgelegd wordt.
Dit hangt samen met een goede bewustwording. En hiervoor komt een goede prikkelverwerking voor beeldvorming van pas.
Bij Autisme kan dit dus een probleem zijn. Positieve situaties of veranderingen voelt men vaak niet aan. Maar ook negatieve zaken die niet registreren kunnen er juist voor zorgen dat men te lang blijft hangen of juist een passieve houding aan neemt en het zichzelf laat overkomen. Om die reden zijn ze vaak geneigd om in een giftige omgeving te blijven hangen
Uit eigen ervaring heb ik zelf moeten leren, dat ik dagelijks beweging echt nodig heb. Tot mijn 42ste levensjaar was ik echter tegenovergesteld. Ik zag er het nut niet van in, en sporten was te veel prikkels die ik moeilijk wist te behappen, tenminste zo had ik uit vroegere ervaringen geleerd. Nu inmiddels wandel ik dagelijks 25 kilometer, in de zomer zwem ik er nog gerust 4 a 5 kilometer per dag bij, fiets ik dagelijks nog 20 kilometer. Dit helpt mij op meerdere fronten in mijn dagelijks leven, te ontprikkelen, verwerken van gebeurtenissen, maar ook om de creatieve cognitieve processen te stimuleren.
Slotwoord ten aanzien van onderprikkeling.
Als schrijver van deze website wil ik graag mensen met autisme of vergelijkbare problematiek adviseren om te onderzoeken wat onder prikkeling voor hen betekent en hoe ze hier het beste mee om kunnen gaan. Ik ben me er echter van bewust dat mijn uitleg geen volledig beeld geeft van de omvang van onder prikkeling en de gevolgen hiervan voor het functioneren. Mijn doel is slechts om aan te geven dat het een onderschat probleem is binnen de autismegemeenschap en ook bij allerlei mentale en fysieke gezondheidsproblematiek daarbuiten. Ik denk dat er nog veel te winnen valt voor zowel cliënten als behandelaars op dit gebied.