Tools voor leven en balans

Inleiding.

In tools voor leven en balans, wil ik vooral focus leggen op praktische tools en items die jouw mogelijk kunnen helpen vanuit je autisme in het dagelijks leven. Een aantal heb ik geleerd tijdens mijn behandeltraject in de GGZ. Maar sommige heb ik ook zelf uitgewerkt of elders opgedaan. Velen van deze tools worden ook elders gebruikt door personal coaches, en binnen het bedrijfsleven. In hoeverre zij succesvol bijdragen aan jouw levenskwaliteit of functioneren vanuit autisme? Daar kan geen eenduidige conclusie over getrokken worden, sommige zaken kunnen vanuit je autisme ook moeilijker liggen. In bepaalde gevallen zullen er tussen stappen nodig zijn, of een alternatieve manier om ze te leren of in te zetten. Soms kan hieruit ook duidelijk worden waarmee je moeite hebt vanuit je autisme. Toch zou ik ervoor waken om zaken die niet (direct) lukken te snel weg te wuiven, als moeilijk vanuit autisme! Daar ligt dan dus de uitdaging voor een deel. Autisme betekent niet dat je niet leerbaar bent.

Een concreet voorbeeld wat ik hiervan heb, is 2 personen in mijn directe omgeving hadden moeite met plannen. En dan met name afspraken onthouden en geen dubbele afspraken te maken. Ook was overzicht een probleem, zij hadden daarnaast ook moeite met digitaal een agenda gebruiken vanuit hun autisme. Ik ben toen eerst begonnen met kleine stapjes om ze weg wijs te maken in een afspraak in je digitale agenda te plannen. In begin was er de nodige weerstand, het gevoelsmatige gevoel was er niet? Want hoe kon hun dit nu helpen? Dit begon echter te lopen toen de agenda functies goed en wel hun dagelijkse planning te positieve begon te beïnvloeden en overzichtelijk maakten. Toen kwam het enthousiasme, want immers was de interesse gewekt en was intrinsieke motivatie om het te leren aangewakkerd. Men had immers een stukje regie terug in zijn leven, wat eveneens voorspelbaarheid en controle biedt.

Naast deze praktische handgrepen en tools, zet ik vooral in op bewustwording en ervaring. Waarom ik kies voor deze insteek? Dat is omdat deze bijdragen aan de intrinsieke motivatie wat de juiste houding voedt om optimaal vaardigheden te leren. Het is echter goed om te onthouden dat wat ik hier plaats niet voor elke doelgroep of persoon met autisme geschikt kan of zal zijn. Wel denk ik dat het meeste in grote lijnen wel goed op een of andere variatie niveau in je leven toepasbaar zijn. Weerstand gaat vaak samen met angst. Het begint er vooral mee met dat je op een punt komt. Dat iemand het wil en durft te gaan proberen. Autisme is angst voor het onbekende, maar vaak ook voor faal ervaringen, Dit laatste faal ervaringen is iets waar velen vanuit autisme al vaak mee te maken hebben gehad in hun leven. Ook vanuit angst en dwang is zekers met als je mensen met autisme iets wilt leren, geen goed vertrek punt. Met je juiste stimulans en aanmoediging is er veel mogelijk.

Je brein.

Je grootste tool in je leven is je brein, waarom je brein? Alles wat je bent, wat je wilt, doet of zoekt en waarneemt in het leven wordt gestuurd vanuit dit punt. Ons brein werkt als een centraal punt. Een nexus waar al onze informatie verwerkt wordt. Waar we analytische taken mee uitvoeren, oplossingen formuleren. Maar ook het punt waar dromen en ideeën worden geboren. Waar onze emoties en onze verlangens zich zetelen.
Ook alle creatieve oplossingen die we bedenken komen vanuit ons brein.

De wereld functioneert veelal volgens de neurotypische conventies en normen. Dit is begrijpelijk omdat neurotypisme de overheersende norm is in deze wereld; Mede door de homogeniteit van deze groep. Is deze manier perfect? Dat zou ik zeker niet zeggen, er zijn zat problemen in de wereld die ook uit neurotypisch gedrag en denken kunnen voortkomen.

Ons brein is de grootste tool die we hebben, echter om er gebruik van te maken moeten we ontdekken wat we nodig hebben. Waar onze krachten zitten, maar ook onze zwakkere kanten (probleem gebieden).

Tools voor leven en balans steekt in om oplossingen te bieden voor bepaalde problemen waar je vanuit autisme tegen aan kunt lopen. Tegelijkertijd zijn het ook tips die jouw helpen je leven te organiseren, maar ook bewust je leven aan te gaan. Stil te staan bij jezelf, je rol en je keuzes in het dagelijks leven en deze zo goed mogelijk te maken; En ook dichter bij jezelf te blijven.

Zoals eerder geschreven is grenzen ervaren, en over je grenzen heen gaan een veel gehoord probleem vanuit autisme. Het risico schuilt dus in gebruik van deze tools, zowel vanuit jezelf als vanuit de omgeving dat deze tools oplossingen brengen waardoor je makkelijker functioneert en makkelijker in een scenario of positie in het leven beland waar je nog verder over je grenzen gaat. Deze tools kunnen dus mogelijk bijdragen aan maskeren van je autisme.
Of de beeldvorming dat het allemaal wel meevalt met het autisme, want je hebt immers geleerd om met iets om te gaan! Dit is dus fout denken, want een strategie zegt niks over je draagkracht of energie balans, alleen over dat je mogelijk een efficiëntere manier hebt gevonden om met een bepaald probleem om te gaan. Mag dan de bovenstaande winst vanuit deze tools dan vooral ten gunste van de persoon met autisme zijn, en niet voor de omgeving die meent de lat weer hoger te moeten leggen. In wezen is je belastbaarheid hetzelfde, je hebt alleen een manier geleerd om efficiënter met je energie en het vinden van je dagelijkse om te gaan. De bovenstaande zaken van (overvraging, over je grenzen) gaan zijn natuurlijk niet de bedoeling. De tools zijn er immers om jou te helpen in positieve zin, in je dagelijks functioneren.

Nummer 1 : CSP (crisis signalerings plan).

In veel gevallen begint de behandeling bij het opstellen van een CSP (crisis signalering plan). Maar wat is zo’n plan? En wat kun je ermee? Een crisis signaleringsplan wordt niet alleen opgesteld bij mensen met autisme, maar ook voor andere geestelijke of mentale problematiek kan een CSP ingezet worden.

Zoals de naam van het plan al doet vermoeden, het is bedoeld om juist voortijdig te leren signaleren van oplopende spanningen die leiden tot een persoonlijke crisis.

Een CSP is een persoonlijk maatwerk document, en eveneens een groei document wat periodiek bijgesteld dient te worden. Ook kan het dienen voor verschillende domeinen van je persoonlijk leven, Privé, relationeel, scholing, werk. Wat ik je tot slot mee zou willen geven is, wees creatief in het maken en opstellen, kijk wat voor jouw werkt. Vind je juist een geschreven/getypt document fijn. Werk je graag met kolommen of oplopende kleuren, symbolen. Of geef je liever de fases weer in een spanningsthermometer. Het is jouw document, deze dient voor jouw en je omgeving inzichtelijk te krijgen, wat je nodig hebt tijdens een oplopende spanning, of crisismoment. Maar ook juist om crisis situaties te vermijden. Voor de ene persoon is het in het begin van de behandeling een lijdraad. En heeft het op de duur niet meer nodig om te signaleren waar hij of zij staat in relatie tot spanning en emoties. Een ander heeft hem levenslang visueel nodig op een duidelijke aanwezig plek. Zoals geschreven het document is voor jouw, Voor degene die hem op den duur intern hebben het volgende advies. Het kan soms een vanzelf sprekendheid worden dat je hem niet meer nodig hebt, echter kan op een moment dat het slechter gaat in je leven wel degelijk een teken zijn om hem weer eens erbij te pakken en te herzien vanuit je CSP wat je nodig hebt. Ook kun je in een rustigere fase verkeren in je leven, waardoor je hem minder nodig hebt.

Een CSP, kan veel vormen aannemen. Deze wordt doorgaans verdeeld in 4 fases, soms wordt er een extra fase aan toegevoegd, hier kom ik later op terug! Bij autisme spreken we van fases van oplopende overprikkeling. We verdelen we dit in de volgende fases.

Fase (0) alles gaat goed.
- Waarneembaar gedrag & gedachten, (ik ben vrolijk, ik communiceer vlot, kan flexibel zijn, ik heb energie, kan mezelf redelijk focussen). Ik heb zin in het leven.
- wat kan ik doen. Hobby’s, afspreken, het lukt me om te plannen en heb dagritme en structuur, het lukt me om zaken te doseren. Ik kan afspreken en deelnemen aan gezamenlijke activiteiten.
- Wat kan een ander doen. Met me praten, naar me luisteren. Overleggen. Samen dingen ondernemen, leuke activiteiten of zinvolle werkzaamheden.

Fase (1) licht overprikkeld.
- Waarneembaar gedrag & gedachten. ik word stiller, knipper meer met mijn ogen, reageer minder snel, ik twijfel meer, denken is vermoeiender, vind het snel te druk. Voel spanning. Kom vermoeider over.
- Wat kan ik doen. doe het rustiger aan, maak gebruik van mindfullness (Bodyscan), neem een langere pauze, luister een muziek met mijn noise canceling koptelefoon, stel prikkelrijke activiteiten indien mogelijk uit.
- Wat kan een ander doen. praat rustiger, maak geen grapjes, houd rekening met mijn overprikkeling.

Fase (2) Oplopende overprikkeling.
- Waarneembaar gedrag & gedachten. Ik word drukker, reageer botter, maak een neurotische indruk, frustratie neemt zichtbaar toe, gedachtes van twijfel over bezigheden, moeite met besluiten nemen.
- Wat kan ik doen. schrap zaken, of stel ze uit tot het beter gaat en je zakt in je overprikkeling, zonder jezelf af, ga desnoods rusten/slapen, vraag hulp, of onderneem een actie die jouw helpt te ontprikkelen of je prikkels te reguleren. Zet je telefoon uit, geen sociaal media.
- Wat kan een ander doen. Buiten de zaken die in eerdere fases al geschrap zijn, help me. Kijk eventueel of ik hulp nodig heb, soms is dit zaken overnemen. Wees rustig, communiceer enkel wat nodig is. Stel zaken die niet hoeven besproken worden uit. Maak geen geluid of ga luidruchtig klussen in mijn nabijheid.

Fase (3) Zwaar overprikkeld//overprikkeld.
- Waarneembaar gedrag & gedachten. Ik ben in blinde paniek, of ontremt woest, ik praat luid, schreeuw makkelijk, en ben extreem negatief. Ik zie het niet meer te zitten, en voel mezelf hopeloos. Ik moet huilen of raak in een shutdown,.
- wat kan ik doen. Stoppen met je activiteiten, Een lange douche sessie en daarnaar onder de wol, alleen nog ontspannende activiteiten, en eventueel afzondering.
- Wat kan een ander doen. Me met rust laten, helpen door zaken over te nemen, of met te ontlasten in mijn dagelijkse bezigheden op dit moment. Niet boos worden, en er simpelweg in de buurt voor me te zijn als ik dit nodig heb. Me uit laten razen als ik boos ben, en niet mijn argumenten of frustraties te weerleggen op dit soort momenten.

De fases zoals boven omschreven zijn het meest gebruikelijk voor een CSP, soms wordt er een extra fase aan toegevoegd, dit wordt bijvoorbeeld vaker gedaan bij bepaalde trauma behandelingen omdat deze een extra fase voor herstel kunnen vereisen, Zelf hanteer ik deze fase standaard wanneer ik langdurig in fase 3 zit. Ik zal ook toelichten waarom.

Fase (4) herstel fase.
- Waarneembaar gedrag & gedachten. Het voelt onwerkelijk, alsof ik ontwaak uit een slechte droom, in mijn gedachten ben ik enerzijds teleurgesteld dat het weer zo ver is moeten komen. Ik ben rustiger en oog wat afgevlakte, maar wel ontspannender in mijn gezicht. Ik oog wel vermoeid alsof ik slecht geslapen heb. Langzaam pak ik op mijn tempo weer activiteiten op.
- Wat kan ik doen. Neem de tijd, en neem niet te veel hooi op mijn vork. Plan niet te veel afspraken. Kijk kritisch naar wat ik nodig heb, en niet naar wat een ander nodig meent te hebben. Ga op tijd naar bed, pak op tijd je rust, onderneem activiteiten die je energie en focus geven. Maar overdrijf het niet, pas op voor energie slurpers.
- Wat kan een ander doen. respecteer mijn grenzen. Heb geduld. Heb je een vraag? kijk eerst of je het zelf of aan iemand anders kan vragen of dat het kan wachten tot ik hersteld ben. Communiceer rustig en probeer samen met me te kijken naar eventueel de planning voor de komende periode.

De herstelfase is minder gebruikelijk aanwezig. Toch kan deze degelijk nut hebben, voor zij die geneigd zijn om er weer vol in te klappen en dezelfde fout te maken. Overigens hoeft niet altijd vanuit de persoon met autisme te zijn, maar dit kan ook zijn vanuit de omgeving die te veel druk of prikkels naar een moment/periode van overprikkeling meent te leggen. Als voorbeeld zou ik willen stellen je vraagt aan iemand die net door zijn enkel is gegaan, ook niet of hij gelijk een trektocht wil gaan houden van 12 kilometer. Bij overprikkeling zou dit niet anders moeten zijn, het initiatief ligt bij degene die net overprikkeld is, vanuit de omgeving is het zaak dit af te tasten en eventueel mee te bewegen. Gegeven dat het maatwerk blijft en het vooral zaak is dat je realistische verwachtingen hebt als omgeving, maar ook als persoon zelf zijnden.

Nummer 2: Activiteiten overzicht

Nummer 2 is eventueel een aanvulling op je CSP. Maar je kunt hem ook gebruiken als een op zichzelf staand document. Dit is een activiteiten overzicht, ook om helder te zijn welke activiteit eventueel ondernomen kan worden per fase van spanningsopbouw overprikkeling. Ook kan dit document van pas komen om te gebruiken bij je week planning. Dit doordat je eventueel helder hebt wat het van jouw vergt wanneer je een bepaalde activiteit aanvang.

In de voorbeeldschema’s die hier geplaatst zijn, zie je tevens per fase ingedeeld wat ze vergen of wat de vereisten zijn. Sommige activiteiten vereisen juist veel concentratie of mentale inspanning. Ook kan een activiteit een uitdaging vormen omdat deze organisatorisch veel vragen van de persoon. Maar ook kunnen sociale activiteiten wegens communicatie veel prikkels met zich mee brengen. In deze overzichten kun je helder krijgen, wat je per fase kunt ondernemen of wat je nodig hebt om te herstellen. Kenmerkend is vaak dan ook dat de meeste activiteiten die we ondernemen om te ontprikkelen in de hoge fases vaak solo activiteiten zijn of in een klein gezelschap gedaan worden.

Soms kan juist een simpel schema wenselijk zijn, simpelweg helder hebben welke activiteiten je kunt ondernemen, in welke fases kan zekers behulpzaam zijn. Het is niet gezegd dat elk persoon met autisme per se baat of behoeftes heeft aan een dergelijk schema. De redenen om een activiteiten overzicht wat gekoppeld is aan fases van spanningsopbouw te gebruiken, kan ook zijn voor overzicht in mogelijkheden tijdens overprikkeling. Toch kan zo’n schema ook helpen om juist overprikkeling te voorkomen, doordat men het in kan zetten om zijn dag of week in te plannen.

Nummer 3 : Activiteiten planner.

Een activiteit plannen kan voor mensen met autisme een hele uitdaging zijn. Hierbij wel de kant tekening dat niet elke activiteit per se een probleem hoeft te zijn. Met in beschouwing genomen, dat er onder mensen met autisme vaker inhoudelijk grotere verschillen zijn in problematiek op dit gebied. Problemen/tekorten binnen executieve functies kunnen hierin aan bijdragen. Alsmede ook problemen met abstract denken om tot een succes te komen.

Hierin kan een activiteiten planner uitkomst bieden. Methodieken die je vaak hierin terug vindt zijn de 5W (Wie, Wat, Waar, Wanneer, Waarom).
Deze methode wordt vaak ook gehanteerd door Collette de Bruin, in haar boeken en trainingen met betrekking tot autisme. Ook is er de zogenaamde 5W2H methode, (Wie, Wat, Waar, Wanneer, Waarom, Hoe, Hoeveel). Deze laatste wordt vaak ingezet ook achteraf om te kijken waar het fout gaat, en wordt vaak gehanteerd als analytische aanpak om een probleem helder te krijgen. Voor simpele activiteiten zal de 5 W methode volstaan, en soms de 5W+1H. Echter zijn complexere taken vaak een probleem bij autisme. Vandaar dat een goede planning hiermee rekening mee houdt. Een advies is dan ook bij grootte complexe taken om te kijken of je taken kan opsplitsen in kleinere taken of sub taken. Tip een whiteboard of kladblok kan hierbij helpen.

Nummer 4: probleemoplosser.

Problemen kunnen vanuit autisme soms onoverkomelijk lijken. Dit is een van de factoren waarom, dit vanuit je autisme als existentieel kan worden ervaren. Doorgaans gaat dit dan ook samen met veel stress en gevoelens van angst en teleurstelling of somberheid. Voor een deel ligt dit in een gebrek aan alternatieven kunnen vinden. Wat vanuit autisme begrijpelijk en bekend is dat dit vaker een probleem kan zijn. Een probleemoplosser klinkt mooi. Maar helaas is het geen robot die het probleem eigenhandig uit de weg ruimt of oplost. Wat het wel kan bieden is een methodische aanpak om een probleem in kaart te brengen en te inventariseren waar de oplossingen eventueel kunnen liggen. Ook schept een probleem oplosser stapsgewijs orde in wat als een chaotisch proces ervaren kan worden.

Een probleem oplossend schema kan wel helpen om tot duidelijkheid te komen, en keuzes af te wegen. Dit laatste kan heel wat waard zijn vanuit autisme op zich. Bij een probleem oplosser doorloop je stapsgewijs, alle stappen om tot een oplossing te komen. Mogelijk zijn er meerdere opties, en dus ook meerdere oplossingen mogelijk. Voor jouw kan het helpend zijn om die op papier of whiteboard uit te werken. Om zo de beste keuze te maken.

Volgens een methodische/systematische aanpak kan het voor mensen met autisme helpend zijn, via een probleem oplossing schema om tot een oplossing te komen. Gegeven dat het wat we soms vanuit autisme voor ogen hebben, niet altijd overeenkomt met wat haalbaar is. Om die redenen, kan het juist vanuit een dergelijk schema, ook bijdragen om realistisch te kijken naar wat wel haalbaar is. En soms om de impasse tot een oplossing te accepteren of tijdelijk te kunnen parkeren.

Bij stap (1)is het zaak dat je het probleem zoveel mogelijk omschrijft, dit zo objectief mogelijk met eventueel relevante details (zoals omschreven).

Bij stap (2) komt een belangrijk punt aan bod. Wil je het probleem aanpakken? En zo ja, wat wens je te bereiken?

Stap (3) voorziet in mogelijke oplossingen, en welke voordelen er aan vast hangen, alsmede welke middelen je kunt inzetten. Ook krijg je inzichtelijk of een oplossing haalbaar is. Er is ruimte voor meerdere oplossingen, dat wil echter niet zeggen dat je er 6 hoeft te bedenken.

Stap (4) Hierin heb je een van de bovenstaande oplossingen gekozen. En ga je de planfase in. Waar, Wanneer, en met wie?

Stap (5) dit is het moment waarin jij of een ander of jullie samen actie ondernemen en het plan uitvoeren.

Stap (6) Ben je tevreden met je oplossing? Vind je dat er zaken beter kunnen? Of is het niet gelukt? Hierin is de evaluatie fase erg belangrijk. Dit is ook het moment om eventueel terug te kijken naar stap (3) of een andere oplossing betert geschikt is. Of dat de gekozen oplossing bijgesteld dient te worden, of dat er nog iets ontbreekt.

Voor praktische zaken, kunnen probleem oplosser schema’s voor bepaalde groepen met autisme zekers een uitkomst bieden. Echter is niet alles in het leven en elke situatie of probleem, in een schema te vangen en op te lossen. Er zijn er ook problemen die buiten onze cirkel van invloed en vermogens liggen als mens.

Ook is het relevant om stil te staan dat een oplossing niet altijd zal komen in wat men soms verwacht of letterlijk voor ogen heeft. Ook kan de voorstelling van hoe een oplossing er uit zou moeten zien vaak gevoelsmatig verkeerd resoneren, vanuit autisme. Waarin het risico schuilt, dat de oplossing wel een oplossing is, maar niet als zodanig wordt ervaren. Dit zie je vaker als iets een doorlopend probleem wordt, of een open einde kent. Dat wil overigens niet zeggen dat mensen met autisme hier niet hun weg in kunnen vinden, echter wel in wisselende mate van succes. Het bovenstaande (de verwachting van de oplossing). Is iets wat in mindere maten zal spelen als iemand helemaal geen oplossing voor ogen meent te hebben.

Er worden bij diverse autisme expertise centrums ook cursussen gegeven in probleem oplossing voor mensen met autisme. Maar ook worden deze cursussen vaak gegeven in coachingssituaties. Wat denk ik vooral de truc is, om een stap terug te nemen en soms iets van een groter perspectief bekijken. Maar ook open staan voor input en hulp van 3’de. Vanuit autisme zijn we vaak geneigd om zaken zoveel mogelijk vanuit ons denken (hoofd) te doen. Vaak verzanden we dan in rumineren/piekeren. Door zaken fysiek op te schrijven komt er meer constructief denken aan te pas, dit omdat we dan dikwijls uit die cirkel van denken kunnen stappen. Een interessant onderwerp waar ik ongetwijfeld nog op terug zal komen.

Nummer 5: planbord, agenda. schema’s

Een goede planner is vaak iemand die met veel zaken rekening weet te houden, Dit komt vaak voor vanuit de eigenschap dat men overzicht weet te houden. Maar ook weet te anticiperen. Hierin geld echter ook het feit dat hoe goed je ook in je planning bent, je ook wel eens de plank mis zult slaan. Laat je eigen hier vooral niet te veel door ontmoedigen. Velen met autisme ervaren vaak problemen met planning op een of ander vlak in hun leven. En ook met meerdere facetten rondom planning. Waar het vaak op misloopt, is dat we vanuit autisme veel vanuit ons hoofd doen. En in min of meerdere maten problemen hebben met overzicht. Door zaken op papier te zetten of op een planboard creëer je overzicht, maar inventariseer je tevens ook zaken.
Het zijn vaak onvoorziene zaken waar het fout op gaat. Door te schrijven of te schetsen van een planning. Kun je hopelijk onvoorziene zaken in kaart brengen en hier al rekening mee houden.

Met de komst van mobiele apparaten en digitale agenda’s en planners, komen er ook voor mensen met autisme steeds meer mogelijkheden, de verwachting is ook dat digitale assistenten en A.I. gedreven aansturing hier mensen met autisme ook meer bij van dienst kunnen zijn.

Meerdere mensen die ik ken met autisme, heb ik over de loop van de jaren onofficieel mogen coachen in het gebruik van een agenda functie via een online agenda, het vereist wel een leer curve en men heeft eventjes tijd nodig om zichzelf dit meester te maken. Maar eenmaal geleerd is het vaak een verrijking waarmee je meer controle en regie over je dagelijks leven terugkrijgt.

Is een digitale agenda niks voor jou? Ook een papieren agenda kan zekers bijdragen. Het bewustzijn wat ik mensen met autisme graag zou willen geven is dat het niet altijd simpelweg is om je week te plannen in de zin van werkzaamheden, huishoudelijke taken, et cetera. Maar ook wanneer plan je ontspanning en is ontspanning ook echt altijd ontspanning. Dit laatste is ook een stuk bewustwording waar we vaak mee worstelen. Ook hierin kan overzicht helpend zijn.

Digitale opties zijn fijn, maar soms kan juist een fysiek houvast zoals een papieren agenda of een whiteboard ook vanuit Autisme een bijdrage leveren aan regie over planning en je leven te houden. Werken met een agenda, planboard of schema’s maken vereist jezelf dit aanleren en een periode van gewenning, net zoals andere goede leefgewoontes. Maar kijk vooral of het ook bij jezelf aansluit, durf te experimenteren met verschillende mogelijkheden. Maar besef dat plannen in sommige gevallen een uitdaging zal blijven voor bepaalde demografische groepen binnen het autisme spectrum.

Nummer 6 Whiteboard, notitie boekje

Goede inspiraties en goede tips of ideeën, komen vaak onverwachts, Ik maak vaak gebruik van een digitaal notitie blokje op mijn telefoon, maar ook een notitie blok fysiek kan vaak helpend zijn om zaken op te schrijven die jouw kunnen helpen, of die je leven kunnen verrijken. Zaken die ik op opschrijf kunnen letterlijk van alles zijn, van bewustwording, tot hersenspinsels voor activiteiten, maar ook zienswijze of filosofische wijsheden.

Maar out of the box denkend je kunt ook voice notes maken, met een recorder, maar tegenwoordig beschikken mobiele telefoons ook over dit soort functies. Of simpelweg foto’s schieten, pas echter op dat je niet volledig doorschiet hierin en dat het ook zaken zijn die positief bijdragen of van waarde zijn voor jezelf

Een hybride variant hiervan kan ook een zogenaamd Bullet Journal zijn. Dit laatste middel fungeert als (agenda, planner, notitie, logboek) ineen.

Wat je ook doet, hoe je het doet, maakt niet zoveel uit. Maar zaken van interesse bijhouden, of dingen die jouw inspireren is, of blij maken is alleen maar een goed gegeven.

Wel zou ik je mee willen geven om niet alleen maar te inventariseren, dit is vanuit autisme vaak een valkuil, kennis komt, maar toegepaste kennis werpt zijn vruchten af. En op deze manier draagt de kennis die je opdoet bij, aan jouw betere zelf te activeren.

Tot slot een tip, ik ken er velen die alles op een briefje schrijven, en vervolgens 3 jaar verder, met een doos of meerdere zelfs vol briefjes zitten. Mijn advies is koop een schrift of beter nog, maak desnoods een map op je computer aan als je hierover beschikt, zorg gelijk voor een goede archivering, zodat je achteraf niet hoeft te sorteren

Nummer 7: steuntjes, (tokens, icons, ankertjes).

Een steuntje kan van alles zijn. Dit kan een briefje zijn, maar ook een autisme pas, of een crisis kaart. Toch kan het ook een fysiek object zijn, die ons ergens aan herinnerd wat van belang is, of ons verankerd door zijn aanwezigheid. Maar het kan ook iets zijn wat je inspireert, of waar je kracht of hoop uit put. of waar je steun in vindt, Maar dit kunnen ook zaken zijn waarmee je kunt stimmen, je kunt dan denken aan Fidget spinners, maar ik ook iemand die bijvoorbeeld om die reden een heel scala aan variatie van Rubix cubussen heeft. Voor sommige zijn het bijvoorbeeld weer een collectie van mini knuffels met sleutelhanger die aan hun rugzak hangen. waaruit zij vertrouwen of comfort in kunnen vinden.

In mijn geval is een van de items een tolletje, Ik heb meerdere redenen waarom ik deze als steuntje gebruik, Buiten het feit dat ik er redelijk zen van kan worden om ze te zien draaien. Herinnert het me ook aan om even alles los te laten tijdens een gesprek, gevoelsmatig even buiten de cirkel te stappen, en een stap terug te nemen en te denken klopt dit? Is dit realiteit? De diepere betekenis hierachter zal sommige fervente film kijkers niet zijn ontgaan.

In de film “Inception”, uit 2010. zien we Cobb (Leonardo Dicaprio), een meesterdief in het stelen van bedrijfsgeheime via spionage in droomwerelden ook met een tolletje rondlopen. Dit item verankert zijn personage met de daadwerkelijke wereld, dit om te zorgen dat hij niet vast blijft zitten in de droom realiteit. Dit laatste is bij mij blijven hangen. Waar het in wezen om gaat wat helpt jou door de dag. Wat heb jij nodig om te functioneren of je te gronden.

Of het nu leuke sleutelhangers zijn? Maar het kan net zo goed muziek zijn om te focussen, Ik heb standaard op mijn telefoon een map met muziek staan die me helpt te focussen, maar ook bepaalde situaties aan te gaan. Daarnaast kan ik het persoonlijk ook fijn vinden om bepaalde situaties te doorgronden, door simpelweg met Lego of Geomag (magnetisch speelgoed) te spelen. Dit helpt in mijn geval dan om mijn denkprocessen te stroomlijnen. Zaken hoeven ook niet altijd per se fysiek te zijn, zoals ik al aangaf, muziek is er een voor mij, ook ken zat mensen met autisme die een film of programma tot het einde der tijden grijs kijken.

Bij stimmen wordt vaak gedacht aan materialen, echter stimmen mensen vaak ook door middel van specifiek terug te keren naar hun happy Place door de juiste film of muziek. Tot slot wil ik terug dat stimmen echt niet een per definitie iets is wat enkel mensen met autisme doen. Ook mensen zonder autisme doen dit met enige regelmaat, soms zelfs zonder dat ze zich hier direct van bewust zijn.

stim materialen kunnen zekers een uitkomst zijn, en tegenwoordig hebben we een hele industrie in speelgoed die hier op gedoken is. Echter kan het ook simpelweg iets zijn als een tennisbal of basketbal om mee te stuiteren, een sensorisch lekker stofje, of een Jojo of rubix kubus die jouw helpt om je gedachten te verzetten. kortom het uitgangspunt moet zijn! wat jouw helpt om het leven aan te gaan.

Nummer 8: levensmanagment matrix

Een levensmanagement matrix, is eigenlijk een inventarisatie schema wat ik heb gemaakt om te kijken waar ik mijn tijd en energie in steek op een dag, maar ook om eventueel ongewenste energie vreters te vinden. Het idee hierachter is echter iets wat ik heb overgenomen uit het concept timemanagement matrix. Die ook binnen bedrijven gehanteerd wordt. Op deze manier probeert men te kijken waar loopt het binnen, leidinggeven en management niet goed in een bedrijf. Ditzelfde kun je dus ook doen voor je persoonlijke leven. Het idee van een timemanagement matrix schijnt naar zeggen geïntroduceerd te zijn door oud-president Dwight Eisenhower.

Mij helpt dit met enige regelmaat in het leven om stil te staan bij wat wil ik en wat is mijn tijd en energie waardig? Want net als iedereen heb ik geen oneindige bron van energie en kent een dag maar 24 uur. Waarvan ik een groot deel slijt om te herstellen van alles wat ik mee maak.

De levensmanagement Matrix bestaat uit 4 kwadranten, (1) is urgent en hierin ligt de prioriteit. (2) is geen spoed, maar wel degelijk relevant. (3) is wat we noemen het kwadrant van misleiding (3) vele zaken voelen relevant of worden gepresenteerd als spoed of urgent. Maar hiervan is het echt de vraag of ze dat ook zijn? Doorgaans niet of niet relevant voor jou. (4) tot slot het kwadrant van verspilling. Niet relevant, en leveren vaak niks op.

Wat hierin opvalt, is dat (1) en (3) beide spoed of urgentie kennen, alleen is de spoed (1) vaak relevant voor jouw of je omgeving of je functioneren of voortbestaan. (3) komen de problemen vaak van (3) maar is het doorgaans niet jouw probleem, uitzondering tenzij het in je werk of dienstverlening ligt.

Bij (2) zien we staan geen spoed, echter is dit wel hetgeen wat we op pakken wanneer er ruimte is en geen spoed. (4) kent eveneens geen spoed, maar behelst vaak activiteiten of bezigheden die doorgaans niks opleveren. (1) en (2) liggen op de as van belangrijk. (3) en (4) op de as liggen van niet belangrijk.

Nummer 9: Kern kwadranten van Ofman

Kern kwadranten van ofman, is de eerste tool waar ik meen gestart ben toen ik mijn behandeltraject bij centrum autisme begon, De tool wordt overigens niet alleen gebruikt voor mensen met autisme. Maar wordt net zo goed ingezet door personal coaches en trainers om te ontdekken waar je kwaliteiten liggen maar ook je uitdagingen. Vanuit autisme kan het in wisselende mate een uitdaging zijn. Om te ontdekken waar bij jouw de talenten maar ook de uitdagingen liggen. De kern kwadranten van Ofman, kunnen je hierbij helpen om deze te ontdekken.

Zoals de naam al te kennen geef is het een model met kern kwadranten, wat zijn kwadranten. in het geval van Ofman betreft het er 4 stuks die met elkaar in verbinding staan of een terugkoppeling kennen. (1) Talent of positieve eigenschap, die de persoon bezit (2) is de valkuil, In dit kwadrant zie je wat er gebeurt als je doorschiet in een talent of eigenschap. De valkuil is dus iets om voor te waken in veel gevallen. (3)’is de uitdaging, dit is vaak het positieve tegenovergestelde van je van je talent en iets waar voor jouw de uitdaging in ligt om dit te ontwikkelen. (4) tot slot heb je de allergie, Dit is vaak een negatief tegenovergestelde van jouw talent of eigenschap. Dit zal doorgaans ook een eigenschap zijn waar aan irriteert bij anderen, of moeilijker mee weet te accommoderen.

Het mooie van dit model is dat het mogelijkheden biedt om zaken bij jezelf te ontdekken, maar je kunt bijvoorbeeld als je moeite hebt met waar ligt je talent of positieve eigenschap te vinden. Ook beginnen door een valkuil in te vullen. Of te kijken waar irriteer jezelf aan bij andere, vaak krijg je dan makkelijker waar jouw talenten of positieve eigenschappen liggen. Ter illustratie vindt je bovenstaand een voorbeeld met info waar je wat moet invullen.
Onderstaand heb ik 2 voorbeelden geplaatst van 2 volledige modellen ingevuld, dit zodat je een idee hebt hoe dit werkt.

Tot slot.

Wat ik op deze pagina neerzet, is slechts een kleine greep van een aantal tools en handigheidjes om je dagelijks leven makkelijker te maken. Deze tools kunnen uitkomst bieden, maar het is aan jouw om te kijken of je er mee aan de slag kunt. In sommige gevallen kan een tussenstap of aanpassing nodig zijn. Autisme verhoudt zich divers, en dan nog geld dat wat voor de een goed werkt, voor de ander een bron van frustratie kan zijn.

Wel kan het zijn dat vanuit je autisme of persoonlijke situatie sommige dingen een langere leercurve kennen, met andere woorden oefenen baart kunst.

Zoals mij destijds werd verteld tijdens een van mijn cursussen bij de GGZ, “Use it or lose it”.